Οικοδόμηση μιας ισχυρότερης Ευρώπης μέσω της εκπαίδευσης

berea_college.jpg

Tim Webb/Lexington Herald-Leader via AP

28.12.2017, 15:12 | 

Συντάκτης: 

Γίρκι Κατάινεν*, Τίμπορ Ναβράκσικς**

Πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε το μέλλον μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να ανταποκριθούμε στις βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη; Για μας η απάντηση είναι σαφής: πρέπει να γίνουμε ανθεκτικοί – σε ατομικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Αυτό είναι το κλειδί για την ενδυνάμωση των πολιτών της Ε.Ε., παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους, να βρουν ή να δημιουργήσουν τη θέση εργασίας που επιθυμούν, να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα ταλέντα τους και να γίνουν συμμετοχικά και ολοκληρωμένα μέλη της κοινωνίας. Για να παραμείνει η οικονομία μας ανταγωνιστική, είναι ζωτικής σημασίας να προωθήσουμε την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Και η ανθεκτικότητα είναι ο συνδετικός κρίκος που θα επιτρέψει την ανάπτυξη δίκαιων κοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς.

Η εκπαίδευση, η κατάρτιση, η διά βίου μάθηση, η κινητικότητα και η διακρατική συνεργασία είναι καθοριστικής σημασίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σήμερα, και η σημασία τους αυτή θα ενισχύεται συνεχώς στο μέλλον: για την παροχή βασικών δεξιοτήτων και ικανοτήτων υψηλού επιπέδου· για τη μείωση των ανισοτήτων· για την προώθηση της επιχειρηματικής νοοτροπίας· για την ενίσχυση των πολυδεκτικών, σταθερών και δημοκρατικών κοινωνιών· και για να έχει επιτυχία η μετανάστευση και η παγκοσμιοποίηση.

Βεβαίως, τα κράτη-μέλη είναι υπεύθυνα για τα εκπαιδευτικά τους συστήματα, αλλά η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην προσπάθεια προώθησης των μεταρρυθμίσεων και του εκσυγχρονισμού. Και έχουμε σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο, για παράδειγμα, με τη μείωση του αριθμού των νέων που εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς απολυτήριο.

Χρειάζεται, ωστόσο, να κάνουμε περισσότερα. Πρέπει να είμαστε πιο φιλόδοξοι όσον αφορά τη συνεργασία μας. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει τολμηρούς νέους στόχους και σημεία αναφοράς που εγκρίθηκαν από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. στην κοινωνική σύνοδο κορυφής του Γκέτεμποργκ στις 17 Νοεμβρίου.

Τα εκπαιδευτικά μας συστήματα πρέπει να είναι αποδοτικά, αποτελεσματικά και χωρίς αποκλεισμούς. Πρέπει να εφοδιάζουν τον κόσμο με τις ικανότητες και τη συμπεριφορά που χρειάζονται ώστε να προσαρμόζονται στις διάφορες αλλαγές καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους και να εκμεταλλεύονται νέες ευκαιρίες. Πρέπει να παρέχουν ίσες ευκαιρίες σε όλους, έτσι ώστε να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε μια δικαιότερη κοινωνία. Και πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να αξιοποιήσουμε το δυναμικό της εκπαίδευσης, ώστε να φέρουμε πιο κοντά τους Ευρωπαίους και να βοηθήσουμε στη δημιουργία ανοιχτών, ισχυρών κοινοτήτων.

Για να επιτευχθεί αυτό, έχουμε προτείνει να εργαστούμε από κοινού με τα κράτη-μέλη, με στόχο τη δημιουργία ενός πραγματικού ευρωπαϊκού χώρου εκπαίδευσης. Αυτό θα συνεπάγεται αμοιβαία αναγνώριση των σχολικών απολυτηρίων και των πτυχίων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και τη δημιουργία δικτύου ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που θα επιτρέπει σε εκπαιδευτικά ιδρύματα παγκοσμίου κύρους να συνεργάζονται αρμονικά σε διασυνοριακό επίπεδο.

Θέλουμε επίσης να καταστήσουμε την κινητικότητα πραγματικότητα για όλους: μέχρι στιγμής το Erasmus+ και τα αντίστοιχα προγράμματα που προηγήθηκαν επέτρεψαν σε εννέα εκατομμύρια ανθρώπους να σπουδάσουν, να διδάξουν ή να εργαστούν εθελοντικά στο εξωτερικό. Για την Ελλάδα οι αριθμοί είναι ιδιαίτερα θετικοί. Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής, ο αριθμός των ατόμων που μετακινήθηκαν μέσω σχετικών προγραμμάτων, από την έναρξη της λειτουργίας του προγράμματος Erasmus το 1987, άγγιξε τα 169.900 άτομα.

Πρόκειται για μεγάλο επίτευγμα, αλλά μπορούμε και πολύ καλύτερα. Για τον λόγο αυτό θέλουμε τουλάχιστον να διπλασιάσουμε τον αριθμό των συμμετεχόντων από 3,7% σε 7,5% έως το 2025 – κάτι που θα απαιτήσει σημαντικά περισσότερη χρηματοδότηση.

Θέλουμε επίσης να συμφωνήσουμε με τα κράτη-μέλη σχετικά με νέους και πιο φιλόδοξους στόχους. Για παράδειγμα, θέλουμε να μειώσουμε το μερίδιο των ατόμων με χαμηλές επιδόσεις από 15% σε 10% και εκείνων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο από 10% σε 5%. Οι άνθρωποι πρέπει να αποκτούν δεξιότητες και ικανότητες καθ’ όλα τα στάδια της ζωής τους. Θέλουμε να αρχίζουμε νωρίς και να προωθήσουμε την υψηλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, ενώ για τα μεταγενέστερα στάδια θέλουμε να καθορίσουμε πιο φιλόδοξο κριτήριο αναφοράς για τη συμμετοχή στη διά βίου μάθηση: στο 25% μέχρι το 2025. Πιστεύουμε, επίσης, ότι έως το 2025 όλοι οι νεαροί Ευρωπαίοι που ολοκληρώνουν την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει, πέραν της μητρικής τους γλώσσας, να έχουν καλή γνώση δύο ξένων γλωσσών. Περαιτέρω στόχοι θα μπορούσαν να συμφωνηθούν για τις ψηφιακές δεξιότητες και την επιχειρηματικότητα, με την απαίτηση, για παράδειγμα, κάθε νέος στην Ευρώπη να έχει στο ενεργητικό του τουλάχιστον μία πρακτική επιχειρηματική εμπειρία προτού τελειώσει το σχολείο.

Καμία ουσιαστική αλλαγή δεν μπορεί να επέλθει χωρίς τους εκπαιδευτικούς. Η ποιότητα της εκπαίδευσης συνδέεται στενά με τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες των έξι εκατομμυρίων εκπαιδευτικών της Ευρώπης. Διαδραματίζουν βασικό ρόλο στον εφοδιασμό των νέων με τις κατάλληλες δεξιότητες και στον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να τους στηρίξουμε περισσότερο. Πρέπει να είναι σε θέση να αναπτύξουν τις δικές τους δεξιότητες και ικανότητες μέσω της αρχικής εκπαίδευσης και της συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης.

Και πρέπει να συνεργαστούμε ώστε να διασφαλιστεί ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού χαίρει υψηλότερου κύρους, καλύτερων αμοιβών και μεγαλύτερης αυτονομίας. Για να το επιτύχουμε, επιθυμούμε να αυξήσουμε περαιτέρω τον αριθμό των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στη διαδικτυακή πλατφόρμα eTwinning –η οποία συνιστά ήδη το μεγαλύτερο στο είδος του δίκτυο εκπαιδευτικών στον κόσμο– και να προσφέρουμε κατευθύνσεις πολιτικής σχετικά με την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών και των διευθυντών σχολείων.

Ολες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν έναν κοινό στόχο: να ενισχύσουν την ικανότητα των ατόμων ώστε να μπορούν να επωφελούνται πλήρως από τη ζωή τους και ώστε να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε δίκαιες και ανθεκτικές οικονομίες και κοινωνίες.

Η εκπαίδευση είναι το κλειδί που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ζουν τη ζωή που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους, με αυτοπεποίθηση, καθώς και με σεβασμό και κατανόηση για τους άλλους. Είναι καίριας σημασίας προκειμένου να δώσει σε όλους μας τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε το μέλλον. Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η εκπαίδευση αποδίδει για όλους, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Και είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τα κράτη-μέλη για να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο.

* Αντιπροέδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ** Επιτρόπος Εκπαίδευσης και Πολιτισμού