Το bullying ξεκινά από το νηπιαγωγείο

Πηγή: http://www.kathimerini.gr/ - Λίνα Γιάνναρου

«Δεν καταλαβαίνω τι σχέση έχει το ένα με το άλλο. Δεν καταλαβαίνω τι με ρωτάτε». Ο διευθυντής του δημοτικού σχολείου Πλαγιάς Λέσβου, όπου στα τέλη Ιανουαρίου, μαθητές «κρέμασαν» έναν 9χρονο συμμαθητή τους από την μπασκέτα με αποτέλεσμα να πέσει και να σπάσει το χέρι του, ήταν κατηγορηματικός προχθές στο τηλέφωνο: «Εδώ είχαμε ένα ατύχημα. Ό,τι έγινε στα Ιωάννινα είναι άλλο πράγμα».

Για «ατύχημα που συνέβη σε μαθητή στον αύλειο χώρο», άλλωστε, είχε κάνει λόγο τότε και το υπουργείο Παιδείας, ανακοινώνοντας παράλληλα τη διενέργεια έρευνας, ενώ μόλις πριν από λίγες ημέρες ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Λέσβου το χαρακτήρισε σε ανακοίνωσή του «ατυχές συμβάν», εξαπολύοντας μύδρους εναντίον της ΕΔΕ «που ταλαιπωρεί βάναυσα εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές αναζητώντας ενόχους».

Όταν τα φώτα της δημοσιότητας σβήνουν και η προσοχή του κοινού στρέφεται αλλού, το πρόβλημα «εξαφανίζεται». Bullying; Ποιο bullying; «Αυτό θα συμβεί και στα Γιάννενα» διακινδυνεύει την πρόβλεψη ο ψυχολόγος κ. Παναγιώτης Σιαπέρας, με πολύχρονη εμπειρία στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. «Αφού όλοι θα στοχοποιήσουν όλους, το θέμα θα ξεχαστεί και η ζωή θα συνεχιστεί». Όμως, ανεξάρτητα από τις εξάρσεις της επικαιρότητας, το πρόβλημα όχι μόνο είναι εδώ, αλλά σύμφωνα με τους ειδικούς εμφανίζεται ενισχυμένο τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της επέλασης της κρίσης στις οικογένειες.

 

Το εννιάχρονο παιδί κοίταξε τον πατέρα του και του είπε πολύ σοβαρά: «Μπαμπά μην ανησυχείς, εάν με στριμώξουν κι άλλο, έχω βρει τρύπα στα κάγκελα και θα φύγω». Το παιδί πηγαίνει στην Τετάρτη Δημοτικού σε δημόσιο σχολείο του Χαλανδρίου. Είναι ένα από τα πέντε παιδιά που έχουν στοχοποιηθεί από τους συμμαθητές τους και υφίστανται αδιανόητα καψόνια. Προχθές, ο αρχηγός της ομάδας τού έριξε μπουνιά στο πρόσωπο, με αποτέλεσμα να του προκληθούν εκδορές στα μάτια από τα γυαλιά. Πρόσφατα, οι θύτες -εάν μπορούν να χαρακτηριστούν έτσι εννιάχρονα παιδιά- χτύπησαν τον μικρότερό του αδερφό, μαθητή της Δευτέρας, «για να του δείξουν». Ήδη, ένα από τα πέντε παιδιά αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο. «Και τα υπόλοιπα λένε ότι εάν μπορούσαν θα έφευγαν ευχαρίστως» λέει στην «Κ» ο κ. Θεολόγος Μποσδάς, εκ μέρους του Δ.Σ. της Ένωσης Γονέων Χαλανδρίου. «Εκτός από τις βίαιες επιθέσεις, υπάρχουν και απειλές ή άλλου είδους χειριστικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα θα πουν “αν δεν με καλέσεις στο πάρτι θα πω και στους άλλους να μην έρθουν” ή “για να μη μιλήσεις, θα σου δώσω να φας αυτά τα μπισκότα”. Είναι απίστευτο αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για μαθητές της τετάρτης δημοτικού!».

Όσο κι αν ακούγεται αδιανόητο, το bullying έχει ξεκινήσει ήδη από το νηπιαγωγείο. «Είναι σαν να κληρονομείται», λέει ο κ. Μποσδάς. «Ξεκινάει για κάποιους λόγους μια επιθετική συμπεριφορά στον πιο αδύναμο από τον πρώτο καιρό στο σχολείο και συνεχίζεται και στις επόμενες τάξεις. Στην Α΄ Δημοτικού, το συγκεκριμένο παιδί έμεινε μια εβδομάδα με νάρθηκα στον αυχένα από χτύπημα με μπουκάλι νερού». Είναι χαρακτηριστικό ότι φέτος, έπειτα από κινητοποίηση των γονέων, στο σχολείο υλοποιείται πρόγραμμα «διαχείρισης θυμού».

Τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή την τραγική είδηση με τον αδόκητο χαμό του 20χρονου Βαγγέλη Γιακουμάκη, τα τηλέφωνα χτυπούν συνέχεια στην Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Ασφάλειας Αττικής. «Ενώ πέρυσι όλη τη χρονιά είχαμε χειριστεί ελάχιστα περιστατικά, μόλις 3-4, μόνο χθες μας καταγγέλθηκαν δύο περιστατικά. Το ένα μάλιστα αφορούσε σπρώξιμο από τις σκάλες ενός παιδιού που κατέληξε με επιγονατίδα» λέει στην «Κ» η τμηματάρχης Εποπτείας Ανηλίκων, Αστυνόμος Α΄ κ. Γεωργία Πατρωνούδη. «Βλέπουμε ότι με αφορμή αυτό που έγινε στα Γιάννενα, ο κόσμος μιλάει περισσότερο, έχουμε κινητοποιηθεί».

Γενικά όμως, το bullying σπάνια φτάνει στις αστυνομικές αρχές, αφού συνήθως αντιμετωπίζεται -ή όχι- εντός του σχολικού πλαισίου. «Σε μας φτάνουν συνήθως τα περιστατικά που δεν μπορούν να επιλυθούν στο σχολείο. Οπως για παράδειγμα η υπόθεση που χειριστήκαμε πέρυσι με ένα παιδάκι στο δημοτικό που συνεχώς του έκλεβαν το χαρτζιλίκι. Ή εκείνη στην οποία δύο κορίτσια δέχονταν απειλές από συμμαθητές ότι θα ανεβάσουν φωτογραφίες τους στο Διαδίκτυο». Στην περίπτωση του σχολείου στο Χαλάνδρι οι γονείς των «θυτών» εμφανίζουν πλήρη άρνηση να αποδεχθούν ή έστω να συζητήσουν το πρόβλημα. Σύμφωνα με την κ. Πατρωνούδη, πρόκειται για πάγια συμπεριφορά. «Εμείς επικοινωνούμε συχνά με τα σχολεία και παροτρύνουμε τους διευθυντές να μιλήσουν με τις οικογένειες, αλλά οι περισσότεροι γονείς είναι αρνητικοί στο να δεχθούν ότι τα παιδιά τους εμπλέκονται σε τέτοια πράγματα».

Όπως λέει, τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο παρουσιάζει έξαρση. «Από την εμπειρία μου πιστεύω ότι υπάρχουν αρκετά περιστατικά σχολικής βίας. Το φαινόμενο έχει επιδεινωθεί στην κρίση, αφού οι γονείς τρέχουν να βγάλουν τα προς το ζην, η παρουσία τους είναι ελάχιστη στο σπίτι, ενώ δεν διατηρούν επαφή με το σχολείο παρά μόνο εάν πρόκειται να πάρουν βαθμούς. Ομως είναι σημαντικό να ενδιαφέρονται εκτός από τις επιδόσεις των παιδιών τους και για τη συμπεριφορά τους».

Πολύ συχνά άλλωστε οι θύτες υφίστανται bullying στο σπίτι τους. «Κάποιος που υφίσταται κακομεταχείριση από τον πατέρα του εύκολα θα το καθρεφτίσει στους συμμαθητές του», καταλήγει ο κ. Σιαπέρας.

Ο χαβαλές που εκτροχιάζεται

Όλα ξεκινάνε από μια πλάκα. «Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν παιδιά που δεν μπόρεσαν να ελέγξουν τον χαβαλέ που εκτροχιάστηκε» λέει στην «Κ» ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος κ. Μάνος Σφακιανάκης. Η υπηρεσία του έχει πραγματοποιήσει συνολικά 250 ημερίδες σε όλη τη χώρα και 5.000 ομιλίες μέσω τηλεδιάσκεψης σε σχολεία για την πρόληψη του bullying, καθώς ο σχολικός εκφοβισμός έχει βρει πρόσφορο έδαφος στο ηλεκτρονικό πεδίο. «Πολύ συχνά τα παιδιά χάνουν τον έλεγχο του προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα. Κάποιος συμμαθητής τους κλέβει τα στοιχεία και ανεβάζει γι’ αυτούς υλικό, όπως χαρακτηρισμούς για άλλους μαθητές. Την επόμενη μέρα, τα παιδιά πάνε σχολείο και βρίσκουν όλη την τάξη εναντίον τους».

Είναι σημαντικό -τονίζει ο ίδιος- να μην ποινικοποιηθεί το παιχνίδι και η χαρά των παιδιών. «Δεν πρέπει να φτάσουμε στο σημείο να ονομάζουμε bullying εάν ένα παιδάκι στραβοκοιτάξει ένα άλλο. Το bullying είναι επαναλαμβανόμενο και έχει σχέση με την αίσθηση του παιδιού που το υφίσταται, που στην αρχή νιώθει μια απειλή, η οποία στη συνέχεια του προκαλεί φόβο, τρόμο, ταραχή. Αυτά είναι τα πρώτα στάδια. Η κορύφωση είναι αυτό που είδαμε στα Γιάννενα».
            Σύμφωνα με τον ψυχολόγο-εργοθεραπευτή κ. Π. Σιαπέρα, είναι σημαντικό καταρχήν οι γονείς να διατηρούν καλή επαφή με τους εκπαιδευτικούς. «Απαιτείται επίσης καλή επικοινωνία με το παιδί. Αν δεν έχεις εγκαταστήσει σωστά κανάλια επικοινωνίας, δεν θα μπορέσεις να μάθεις τι συμβαίνει».