Εκπαίδευση για όλους

Οι πιθανότητες για την επίτευξη του στόχου που έθεσε ο Αναπτυξιακός Στόχος της Χιλιετίας (Millennium Development Goals-MDGs), δηλαδή τη διασφάλιση ότι μέχρι το Δεκέμβριο το 2015 κάθε παιδί σχολικής ηλικίας θα έχει πραγματικά πρόσβαση στην εκπαίδευση φαίνονται ελάχιστες.
Με τα παιδιά στη Γάζα, τη Συρία, το Ιράκ και τη Νιγηρία κυριολεκτικά στο στόχαστρο τους τελευταίους μήνες, η τεράστια κλίμακα της πρόκλησης αυτής δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο εμφανής. Η εκπλήρωση μίας τέτοιας υπόσχεσης, για την πρόσβαση στην εκπαίδευση από όλους, συμπεριλαμβάνει ακόμη και εκείνα τα παιδιά που ζουν κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες, όπως τα παιδιά-πρόσφυγες και τα παιδιά στις εμπόλεμες ζώνες, έτσι ώστε να μπορούν να αποκτήσουν με ασφάλεια πρόσβαση στη βασική εκπαίδευση.

Ακαδημαϊκή έρευνα δείχνει ότι καμία χώρα δεν μπορεί να απολαύσει διαρκή ευημερία - και κανένας δεν μπορεί να αποφύγει την παγίδα του μεσαίου εισοδήματος - χωρίς μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε υψηλής ποιότητας εκπαίδευση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην σημερινή οικονομία που βασίζεται στη γνώση, όπου οι εταιρείες αποτιμούν το δυναμικό τους σύμφωνα με τα ανθρώπινο και όχι μόνο με το υλικό τους κεφάλαιο και οι χρηματιστηριακές αγορές συνεκτιμούν το πνευματικό εκτός από το φυσικό κεφάλαιο.

Η εκπαίδευση έχει από καιρό θεωρηθεί ως ο νούμερο ένα εγγυητής του εισοδήματος, του πλούτου, του κοινωνικού status, αλλά και της ασφάλειας. Ωστόσο, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κατ' επανάληψη μείνει εκτός, με σχεδόν τα μισά παιδιά του κόσμου να εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση ούτε στη βασική εκπαίδευση.
Για να είμαστε συγκεκριμένοι, τα πρώτα πέντε χρόνια μετά την εισαγωγή των MDGs, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος, με την εγγραφή παιδιών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση να σημειώνει αύξηση της τάξης του 1,5% σε ετήσια βάση. Ακολουθώντας αυτή την πορεία, ο ρυθμός εγγραφής θα έφτανε το 97% σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το έτος 2022, με την υπο-σαχάρια Αφρική να φτάνει σε αυτό το επίπεδο μέχρι το έτος 2026.
Όμως, μετά το 2005, η πρόοδος σταμάτησε. Ως αποτέλεσμα, μόνο το 36% των παιδιών στις φτωχότερες χώρες του κόσμου ολοκλήρωσε τον πρώτο κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τους. Μέχρι το 2030, το ποσοστό με αυτόν τον ρυθμό θα αυξηθεί, αλλά μόνο έως το 54%.
Όπως ήταν αναμενόμενο, τα κορίτσια σε αγροτικές κοινότητες αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα εμπόδια. Σήμερα, περίπου τα τρία τέταρτα των κοριτσιών δεν έχουν πρόσβαση στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ενώ το 2030 τα μισά κορίτσια θα απέχουν από την εκπαίδευση. Επίσης, περίπου το 90% των κοριτσιών σήμερα δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ενώ το 2030, ο αριθμός αυτός θα έχει μειωθεί μόνο κατά 20%. Και, ενώ για τα αγόρια στην υπο-σαχάρια Αφρική θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2069 για να πετύχουμε την καθολική πρόσβαση τους στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, για τα κορίτσια θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2086. Όσο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, θα χρειαστεί ένας αιώνας, αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, για να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των κοριτσιών της υπο-σαχάριας Αφρικής.
Κανένα από αυτά τα ποσοστά δεν συγκλίνει με την υπόσχεση των ηγετών του κόσμου να αναπτύξουν τα ταλέντα όλων των παιδιών. Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι η Αφρική είναι τόσο πίσω σε ότι αφορά την πρόσβαση στην εκπαίδευση, που το 2025 μόλις το 2% των νεαρών ενηλίκων (περίπου 30 ετών) στη Ρουάντα, το Τσαντ, τη Λιβερία, και το Μαλάουι - και μόνο το 3% στην Τανζανία και το Μπενίν - θα έχουν φοιτήσει σε κάποιο κολέγιο ή πανεπιστήμιο. Τα χαμηλά επίπεδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθιστούν αδύνατη όχι μόνο την πρόσληψη ειδικευμένων εκπαιδευτικών για την επόμενη γενιά, αλλά και την πρόσληψη προσωπικού σε ιατρικά κέντρα και κλινικές με πλήρως καταρτισμένους επαγγελματίες στον τομέα της υγείας - αστοχίες που διαιωνίζουν τον φαινομενικά ατελείωτο κύκλο της κακής εκπαίδευσης, κακής υγείας, της ανεργίας, και της φτώχειας.
Φυσικά, μερικές αφρικανικές χώρες - όπως η Αλγερία, η Νιγηρία και η Αίγυπτος - ίσως καταφέρουν να αντιστρέψουν την τάση. Αλλά ακόμα και στη Νότια Αφρική - την πιο προηγμένη χώρα της Αφρικής σήμερα - 10% των νεαρών ενηλίκων, στην καλύτερη περίπτωση, θα έχουν τελειώσει ένα κολέγιο ή πανεπιστήμιο έως το έτος 2045.
Εν τω μεταξύ, στο Πακιστάν, μια τολμηρή εκπαιδευτική εκστρατεία με επικεφαλής τον Μαλάλα Γιουσαφζάι βοηθά να αυξηθεί το μερίδιο των νεαρών ενηλίκων που έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία διαμορφώθηκε στο ευτελές ποσοστό του 7% το 2010. Τα οφέλη θα είναι όμως μικρά, μιας και ως το έτος 2045, το ποσοστό είναι απίθανο να υπερβεί το 15%. Το Νεπάλ αναμένεται να βιώσει την ταχύτερη ανάπτυξη στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά επειδή η βάση του είναι σε χαμηλότερο επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι το 2045 το επίπεδο πιθανότητα θα είναι περίπου στο 16%.

Η παραδοχή ότι η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος θα επεκτείνει και τις ευκαιρίες σε όλους είναι λίγο ως πολύ ευσεβής πόθος.

Ακόμα μια σημαντική αναδυόμενη οικονομία όπως η Ινδία θα προχωρήσει μόνο κατά 11% από το 2010 έως το 2045, φθάνοντας οριακά το 23% - πολύ κάτω από το επίπεδο το οποίο προτείνεται από τα παγκοσμίου φήμης ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Εν τω μεταξύ, στη Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, το ποσοστό των νεαρών ενηλίκων με πτυχίο από κολέγιο ή πανεπιστήμιο θα φτάσει το 80-90%.

Η παραδοχή ότι η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος θα επεκτείνει και τις ευκαιρίες σε όλους είναι λίγο ως πολύ ευσεβής πόθος. Η παραδοχή ότι η οικονομική ανάπτυξη και η τεχνολογική πρόοδος θα επεκτείνει και τις ευκαιρίες σε όλους είναι λίγο ως πολύ ευσεβής πόθος. Στην πραγματικότητα, εκτός αν γίνεται μια συντονισμένη προσπάθεια, η κατανομή των εκπαιδευτικών - και κατά συνέπεια και οικονομικών - ευκαιριών θα γίνονται όλο και πιο άνισες κατά τα προσεχή έτη.

Αλλά το πραγματικό χάσμα δεν είναι μεταξύ μορφωμένων και αμόρφωτων ατόμων, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και όσων δεν έχουν αλλά το επιθυμούν.

Αλλά το πραγματικό χάσμα δεν είναι μεταξύ μορφωμένων και αμόρφωτων ατόμων, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και όσων δεν έχουν αλλά το επιθυμούν. Αυτοί οι «παραμελημένοι» άνθρωποι θα συνεχίσουν να πιέζουν τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς οργανισμούς, μέχρι το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε ατόμου στην εκπαίδευση να γίνει σεβαστό. Ο επόμενος σταθμός στην «εκστρατεία» τους είναι η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, με εκατοντάδες νέους ανθρώπους, που αντιπροσωπεύουν όλες τις χώρες, για να απαιτήσουν την αλλαγή στον τομέα αυτόν από τους ηγέτες του κόσμου.
Καθώς η νέα σχολική χρονιά ξεκινά, η διεθνής κοινότητα πρέπει να ανανεώσει τη δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι κάθε παιδί, παντού, θα έχει την ευκαιρία να γίνει μαθητής.

*Ο Γκόρντον Μπράουν είναι ο πρώην Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου και ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών για την Παγκόσμια Εκπαίδευση.

Πηγή: Project Syndicate

http://www.thetoc.gr